III Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

8-14 czerwca 1987

Charakterystycznym elementem pontyfikatu Jana Pawła II były liczne podróże zagraniczne. Odbył ich 104, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. W wielu z miejscach, które odwiedził Jan Paweł II, nigdy przedtem nie postawił stopy żaden papież. Był m.in. pierwszym papieżem, który odwiedził Wielką Brytanię (od roku 1534 Kościół Anglii nie uznaje władzy zwierzchniej Stolicy Apostolskiej). Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć pielgrzymki do Rosji, prawdopodobnie ze względu na niechęć ze strony patriarchatu moskiewskiego, który zarzuca Watykanowi prozelityzm.

Jan Paweł II jako papież odwiedził m.in. Polskę (9 razy), USA (7 razy) Francję (7 razy). Z pewnością największymi i najbardziej owocnymi podróżami Jana Pawła II są jego pielgrzymki do Polski.

Papież przybywając do Polski w 1987 roku zastał ją apatyczną i uśpioną, już bez więźniów politycznych, ale i bez nadziei. Tym razem pielgrzymka Ojca Świętego do Polski nie budziła we władzach komunistycznych tak wielkiego oporu jak poprzednie. Dygnitarze protestowali jedynie przeciwko wizycie Jana Pawła II w Gdańsku, spotkaniu z Lechem Wałęsą i odwiedzeniu grobu księdza Jerzego Popiełuszki na warszawskim Żoliborzu. Ostatecznie jednak ustąpiły.

Ta trzecia pielgrzymka, trwająca osiem dni, odbywała się pod znakiem moralnej nauki Papieża. „Świat nie zapomni, że słowo solidarność zostało wypowiedziane tu w nowy sposób” - powiedział papież na spotkaniu z marynarzami.

Do charakterystycznych momentów pielgrzymki należą m.in. spotkanie z przedstawicielami Kościołów innych wyznań oraz członkami Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego, dwukrotne spotkanie z przewodniczącym Rady Państwa, generałem Wojciechem Jaruzelskim oraz spotkanie z Lechem Wałęsą i jego rodziną.

Spotkanie z Jaruzelskim budziło obawy części przywódców podziemia. Uważali oni, że Kościół w zamian za zgodę na przyjazd i udział papieża w kongresie wesprze stabilizację a la Jaruzelski. Jednak obawy te były nieuzasadnione. „Podczas spotkania na Zamku z Jaruzelskim padły słowa o prawach człowieka, o wolności stowarzyszeń i wypowiadania swoich poglądów, wreszcie o prawie wszystkich Polaków do stanowienia o losach Ojczyzny. Z każdym dniem widać było wyraźniej, że tutaj władzy nie uda się uzyskać spodziewanych korzyści” – pisano na łamach pisma „Paryskiej Kultury”.

Podczas całej wizyty papież wielokrotnie podkreślał do kogo i po co przyjechał. Najpełniej oddają to słowa wypowiedziane w Gdańsku: „chcę mówić o was, czyli o nas, i za was, czyli w naszym imieniu”. Papież podkreślał, że każdy winien znaleźć w życiu swoje Westerplatte, czyli słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć.

Msza święta na Zaspie – zgodnie z przewidywaniami opozycji - stała się manifestacją papieskiego poparcia dla społecznych aspiracji. To tu Papież Jan Paweł II nakreślił dla „Solidarności” i wszystkich Polaków, w tym oczywiście także dla władzy, etyczne przesłanie na nieodległą - jak wkrótce miało się okazać - przyszłość. „Nie może być program walki ponad programem solidarności. Gdy mówi się: naprzód ‘walka’ - choćby w znaczeniu walki klas - to bardzo łatwo drugi czy drudzy pozostają na ‘polu społecznym’ przede wszystkim jako wrogowie. Jako ci, których trzeba zniszczyć. Nie jako ci, z którymi trzeba szukać porozumienia, z którymi wspólnie należy obmyślać, jak ‘dźwigać brzemiona’” - mówił.

Partia była oburzona, że w swoich homiliach Jan Paweł II nie wspomniał o zmianach, jakie zaszły w kraju po roku ‘83 r. „To wygląda na lekceważenie władz” - skarżył się biskupowi Jerzemu Dąbrowskiemu Władysław Loranc, kierownik Urzędu ds. Wyznań. Niezadowolenie PZPR wywoływał też hymn „Boże, coś Polskę”, zwłaszcza końcowe frazy refrenu: „Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie”.

Ogółem w nabożeństwach na całym szlaku pielgrzymki wzięło udział około 5 mln osób, a blisko półtora miliona pozdrawiało dostojnego gościa na trasach przejazdu.