Kujda Kazimierz TW „Ryszard”

Mieszkaniec Babic i Warszawy. Wykształcenie wyższe. Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej oraz Wydziału Ekonomiki Produkcji Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Należał do młodzieżowych organizacji: Związek Młodzieży Socjalistycznej (ZMS), Związek Młodzieży Wiejskiej (ZMW), Zrzeszenie Studentów Polskich (ZSP) i Socjalistycznego Związku Studentów Polskich (SZSP). Pracował w Centrum Informatyki Energetyki w Warszawie. W latach 1995–1998 oraz 2008–2015 pełnił funkcję prezesa zarządu spółki Srebrna. Był także rektorem Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego w Warszawie oraz rektorem Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego w Łomży. Zasiadał w zarządzie Fundacji Prasowej „Solidarność” i zarządzie spółki Słowo Niezależne.

Pozyskania Kazimierza Kujdy na tajnego współpracownika pseudonim „Ryszard” dokonał inspektor Wydz. II KWMO w Siedlcach ppor. Tadeusz Wielgórski ps. „por. Karol” 21.12.1979 r. w hotelu „Forum” w Warszawie w obecności Kierownika Sekcji VII Wydz. II KWMO w Siedlcach ppor. Lecha Sochackiego, na podstawie współodpowiedzialności za bezpieczeństwo kraju.

Miał być wykorzystywany do działalności wywiadowczej Wielkiej Brytanii i sprawy obiektowej kryptonim „Turysta”.

Własnoręcznie napisał oświadczenie, zobowiązując się do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa.

Warszawa 21.12.1979 r.

Oświadczenie

Ja, Kazimierz Kujda wyrażam zgodę na nawiązanie dialogu z pracownikiem Służby Bezpieczeństwa. Fakt ten zachowam w ścisłej tajemnicy przed rodziną oraz przed sądem, prokuraturą, milicją i osobami trzecimi. W dialogu tym będę przekazywał wiadomości autentyczne i zgodne z prawdą.

Dialog dotyczy spraw o charakterze naukowym (gospodarka energetyczna), wynikających z moich kontaktów z zagranicą.

(podpis nieczytelny)

Jednocześnie zobowiązał się przekazywać informacje pisemne, podpisując je wybranym przez siebie pseudonimem „Ryszard”.

Po wybuchu robotniczych protestów zaczął zastanawiać się nad potrzebą „dzielenia się” ze Służbą Bezpieczeństwa spostrzeżeniami podczas pobytów za granicą. Swoimi zastrzeżeniami podzielił się z oficerem prowadzącym por. Tadeuszem Wielgórskim na spotkaniu 23.01.1981 roku. Doszedł do wniosku, że współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa „nie w pełni odpowiada jego początkowym wyobrażeniom i zamierzeniom”, iż „nie czuje powołania w sobie, do rejestracji i przekazywania tego wszystkiego co dzieje się w środowisku, gronie znajomych lub bliskich mu osób”, oraz dodał, że „rola agenta nie odpowiada mu ze względu na zainteresowania naukowe oraz duże prawdopodobieństwo ingerowania Służby Bezpieczeństwa w jego życie osobiste”.

Jednak za pomoc w załatwieniu wyjazdu na staż do Austrii, zobowiązał się na realizację następujących zadań zleconych przez esbeka:

1. Rozpozna bliżej firmę CEW – ELEKTROINSTALATONEN GES M.B.H. mieszczącą się pod adresem: HERKLOTZGASSE 14 A-1150 Wiedeń.
   Rozpoznania dokona pod kątem:
   • – charakteru i zakresu produkcji,
   • – struktury organizacyjnej i zatrudnienia,
   • – posiadanego majątku,
   • – gestorów i kooperantów firmy,
   • – ewentualnych powiązań z pracownikami austriackiego MSW, policji, urzędów administracji państwowej, placówek dyplomatycznych, konsularnych kk itp.
   • – motywów przejawianych zainteresowań osobami z naszego kraju a w szczególności będącymi przedstawicielami środowisk naukowo-akademickich.
2. Uzyska informacje o poznanych obywatelach PRL, przebywających w Austrii z uwzględnieniem
   • – podstawowych danych personalnych,
   • – sytuacji materialno-socjalnej i prawnej,
   • – planów i zamierzeń,
   • – utrzymywanych kontaktów,
   • – stosunku miejscowych władz austriackich do nich,
   • – ewentualnych powiązań z przedstawicielami austriackiego MSW, policji, placówek dyplomatycznych kk, administracji, firm, związków itp.

Po powrocie ze stażu TW „Ryszard” nie skontaktował się z oficerem prowadzącym. W związku z powyższym por. Tadeusz Wielgórski zaaranżował spotkanie wysyłając wezwanie do stawiennictwa w Wydz. Paszportów w Warszawie.

W notatce służbowej sporządzonej przez por. Tadeusza Wielgórskiego z dnia 29.04.1983 roku ze spotkania z TW ps. „Ryszard” w Wydziale Paszportów możemy dowiedzieć się, iż na sugestię oficera prowadzącego sporządzenia precyzyjnej informacji na temat okoliczności z pobytu w Austrii TW ps. „Ryszard” odpowiedział, że

„żadnego sprawozdania nie będzie – gdyż nie ma takiego obowiązku” Dodał, że „po powrocie z Austrii przedłożył władzom uczelni stosowne sprawozdanie oraz materiały i jeżeli interesuje to naszą Służbę [Służbę Bezpieczeństwa] winniśmy zwrócić się do władz uczelni o udostępnienie ich naszym organom”. Kończąc swoją wypowiedź stwierdził, że „jest to moje ostateczne postanowienie i pisał nie będę” oraz w demonstracyjny sposób odłożył papier podaniowy.

Na te słowa oficer prowadzący zagroził sankcjami karnymi za niewywiązanie się z zobowiązań m.in. powołał się na rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie składania sprawozdań po powrocie ze służbowych pobytów za granicą. Ostatecznie Kazimierz Kujda dał esbekom kopie sprawozdania, które złożył na uczelni oraz uzupełnienie do sprawozdania ze stażu, ale podpisał je imieniem i nazwiskiem a nie pseudonimem.

Nie zniechęciło to por. Tadeusza Wielgórskiego. Nadal próbował związać Kazimierza Kujdę z SB. Aranżował spotkania w Wydz. Paszportów, wydzwaniał na prywatny telefon, inwigilował w miejscu pracy szukając haków, zastraszał utratą pracy. Bezskutecznie, Kazimierz Kujda konsekwentnie odmawiał współpracy z SB i donoszenia na kolegów. Ostatecznie tajnego współpracownika pseudonim „Ryszard” wyeliminowano z czynnej sieci tajnych współpracowników SB 20.07.1987 roku z powodu braku możliwości operacyjnych. Materiały złożono w archiwum Wydz. ZO sek. „C” WUSW Siedlce dnia 19.08.1987 roku. W trakcie współpracy z SB, TW ps. „Ryszard” nie był wynagradzany materialne.

W archiwach IPN znajduje się w teczce personalnej 121 stron a w teczce pracy 105 stron dokumentów dotyczących jego osoby. Klauzula tajności z jego akt została zdjęta 21.01.2019 roku.

opracował: Leszek Andrzejewski