Grzanka Józef LK „Kolejarz” i TW „Edward”

Mieszkaniec miejscowości Platerów. Wykształcenie 7 klas szkoły podstawowej. Członek PZPR. Zatrudniony w charakterze pracownika umysłowego na stanowisku dyżurnego ruchu na stacji PKP w Siedlcach. W 1963 roku pracował na stanowisku zawiadowcy stacji w Platerowie. 20.02.1963 r. została zawarta z nim umowa na użyczanie jednego ze swoich pomieszczeń służbowych na lokal kontaktowy kryptonim „Kolejarz” na potrzeby SB z Siedlec w zamian za miesięczną opłatę w wysokości 100zł. Umowę zawarł z nim ppor. Stefan Kosel of. oper. SB KPMO w Siedlcach. W miesiącu czerwcu 1963 roku zaprzestano korzystania z LK „Kolejarz” z powodu aresztowania i skazaniu właściciela na więzienie za nadużycia finansowe na kursie PKP. Po wyjściu na wolność i podjęciu pracy na stacji PKP w Siedlcach SB postanowiła go wykorzystać ponownie do zabezpieczenia operacyjnego w/w obiektu. Do współpracy z SB pozyskał go 3.10.1966 r. na zasadzie dobrowolności por. Aleksander Mazek st. of. oper. SB KP MO w Siedlcach. Własnoręcznie napisał zobowiązanie o podjęciu współpracy przyjmując pseudonim konspiracyjny „Edward”. Spotkania z oficerem prowadzącym odbywały się w lokalu kontaktowym kryptonim „Zacisze”.

W ocenie pracy TW „Edward” wystawionej przez por. Mazka 14.11.1969 r. możemy przeczytać między innymi:

Wykorzystywany jest do zabezpieczenia węzła i linii tranzytowej PKP przed wrogą działalnością, ustalania nieprawidłowości i niedociągnięć na obiekcie oraz istniejącej sytuacji wśród pracowników PKP.

Z kolei w charakterystyce pracy TW ps. „Edward” jaką wystawił 8.12.1972 r. oficer służby bezpieczeństwa KP MO w Siedlcach por. mgr Zbigniew Kaleniecki możemy przeczytać:

Na przestrzeni lat 1970-72 odbyto z nim 21 spotkań z czego w 1970 r. 2 spotkania, w 1971 r. 6 spotkań i w 1972 r. 13 spotkań. Z dokumentów będących w teczce pracy wynika, że powodem tak małej liczby spotkań w latach 1970/71 był zły stan zdrowia tw, co związane było z długotrwałym pobytem w szpitalu oraz zwolnieniem lekarskim co automatycznie znalazło odbicie w częstotliwości spotkań. (…)

Oceniając osobowość tw. należy wskazać na to, że jest związany z SB i nie wykazuje niechęci do współpracy. (…)

Przez okres współpracy nie przechodził specjalnych przeszkoleń. Sposób realizacji nakreślonych zadań omówiony jest z nim każdorazowo na spotkaniach. W dotychczasowej współpracy nie uwzględniono czynnika ekonomicznego w dalszym wiązaniu go z SB. (…)

Uwzględniając dotychczasową współpracę tw. ps. „Edward” oraz ważność obiektu, na którym pracuje, uważam, iż dalsza jego współpraca w celu zabezpieczenia operacyjnego węzła PKP jest niezbędna. Współpraca ta będzie kontynuowana zgodnie z kierunkowym planem pracy, stanowiacym uzupełnienie niniejszej charakterystyki tw. (…)

Kierunkowy plan
wykorzystania tw. ps. „Edward” nr rej. 3116 na lata 1973/74

Mając na uwadze aktualne możliwości tw. w zakresie udzielania informacji SB, planuję się wykorzystywać go w następujących kierunkach:

1. W odniesieniu do miejsca pracy będącego obiektem chronionym operacyjnie w ramach sprawy obiektowej krypt. „Postój”:
   • – bieżącej oceny sytuacji ekonomicznej, przedsiębiorstwa z uwzględnieniem czynników pozytywnych i negatywnych mających wpływ na wykonawstwo planów produkcyjnych.
   • – obserwacji osób, do których ma dotarcie, mających rodziny zam. w KK, ich zachowanie zainteresowania itp.
   • – informowanie na bieżąco o stosunkach międzyludzkich, warunków socjalnych, przestrzegania przepisów BHP i ppoż.
   • – ramowego programu szkolenia zawodowego pracowników PKP, oblicza politycznego prowadzących je wykładowców.
   • – bieżącej oceny sytuacji politycznej i nastrojów pracowników zatrudnionych na węźle PKP Siedlce.
2. Wyczulić tw. aby informował SB o swych spostrzeżeniach ta z miejsca pracy jak i zamieszkania, a odnoszacych się do takich zjawisk polityczno-społecznych jak:
   • – destrukcyjnej działalności i dywersji ideologicznej propagowanej przez wrogie ośrodki zagraniczne.
   • – reakcji i oceny społeczeństwa w odniesieniu do aktualnych posunięć polityczno-ekonomicznych Partii i Rządu.
3. Sygnalizowanie o wszelkich niepozytywnych zjawiskach w miejscu pracy jak i zamieszkania ze szczególnym uwzględnieniem takich elementów jak:
   • – inspiracji kleru katolickiego zmierzającego do nieprzestrzegania przez wiernych obowiązujących norm prawnych.
   • – niegospodarności, marnotrawstwa w jednostkach państwowych i spółdzielczych.
   • – prób penetracji terenu przez dyplomatów państwa kapitalistycznych lub cudzoziemców zamieszkałych w KK.
4. Nadal wykorzystywać każde spotkanie z tw. na udoskonalenie jego znajomości w okresie przestrzegania konspiracji samokontroli i sposobu uzyskiwania informacji.
5. W celu uniknięcia dezinformacji ze strony tw. wszystkie informacje uzyskane od niego będą podawane sprawdzeniu.

OFICER SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA KPMO w Siedlcach

/-/ por. mgr Zbigniew KALENIECKI

(zachowano oryginalną pisownię)

Z kolei w charakterystyce pracy tw. ps. „Edward” wystawionej 21.03.1974 roku przez możemy przeczytać miedzy innymi:

Tajny współpracownik ps. „EDWARD” nr rejestracyjny 3116 do współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa pozyskany został w dniu 3 października na zasadzie dobrowolności. (…)

Od chwili pozyskania w/wymienionego do współpracy odbyto z nim łącznie 47 spotkań. Informacje przez niego przekazywane miały charakter ogólnoinformacyjny, dotyczyły przeważnie nieprawidłowości istniejących na stacji PKP w zakresie ruchu osobowego i towarowego pociągów, jak również stosunków międzyludzkich rzutujących na prawidłowość wykonywania zadań służbowych.

Od około 2-ch lat tajny współpracownik ps. „EDWARD” nie wywiązywał się należycie z zadań przez nas zleconych do wykonania. Powodem tego stanu rzeczy była choroba oczu. (…) W chwili obecnej tajny współpracownik ps. „EDWARD” po długim pobycie w klinice kolejowej w Międzylesiu k/Warszawy, przebywa na zwolnieniu lekarskim i oczekuje orzeczenia komisji lekarskiej o skierowanie go na rentę inwalidzką. (…)

Uwzględniając powyższe, uważam, iż dalsze utrzymywanie kontaktu z tajnym współpracownikiem ps. „EDWARD” jest niecelowe. W związku z przejściem na emeryturą nie posiada on możliwości udzielania interesujących naszą Służbę informacji po pionie Wydziału III-go, jak również i po pozostałych pionach ze względu na swoją nieuleczalną chorobę.

INSPEKTOR SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA
w SIEDLCACH

ppor. WITOLD KAWECKI.

(zachowano oryginalną pisownię).

W archiwach IPN znajduje się 109 dokumentów dotyczących jego osoby.

opracował: Tomasz Olko